Ethereum Đang Ở Ngưỡng Của Một Cuộc Tái Sinh Hay Sự Tụt Hậu?

Sau nhiều năm giữ vị thế thống trị trong không gian hợp đồng thông minh và hạ tầng Web3, Ethereum đang đối mặt với một thực tế phũ phàng: thị phần của nó vừa chạm mức thấp nhất trong 5 năm qua. Điều gì đang xảy ra với “máy tính toàn cầu”? Và liệu ETH có còn đủ sức lội ngược dòng trong cuộc đua đa chuỗi ngày càng khốc liệt?

1. Thị phần Ethereum đang đi đâu và vì sao nó đáng lo?

Theo số liệu từ DefiLlama và Token Terminal:

Ethereum hiện chỉ chiếm dưới 55% tổng giá trị tài sản bị khóa (TVL) trong hệ sinh thái DeFi – mức thấp nhất kể từ năm 2020.
Trong năm qua, thị phần giao dịch của Ethereum đã bị ăn mòn mạnh bởi các Layer 1 và Layer 2 mới như Solana, Avalanche, Arbitrum, Optimism và Base.

Điều này xảy ra do:

Chi phí gas cao dù đã nâng cấp sang Proof of Stake.
Trải nghiệm người dùng chưa cải thiện rõ rệt, đặc biệt với người mới.
Các blockchain cạnh tranh tối ưu tốc độ, phí thấp và tích hợp cross-chain tốt hơn.

2. Layer 2 có đang “ăn mòn” chính hệ sinh thái Ethereum?

Một nghịch lý đáng chú ý là:

Dù Ethereum vẫn là trung tâm của đa số Layer 2, nhưng những giải pháp như Arbitrum, Optimism, Base lại giữ người dùng và dòng tiền ngay trong mạng lưới phụ, không đẩy ngược về Ethereum Layer 1.

Điều này khiến:

Doanh thu phí trên Ethereum giảm.
Các Layer 2 trở thành “hệ sinh thái mini” tự vận hành.
Các nhà phát triển ứng dụng mới ưu tiên triển khai trên các L2 thay vì L1, do chi phí và UX phù hợp hơn với người dùng phổ thông.

3. Tại sao các đối thủ đang tăng tốc và ETH bị chậm lại?

Một số blockchain như:

Solana: tốc độ xử lý khối dưới 1 giây, tích hợp ví gốc, tập trung vào UX.
Avalanche: mô hình subnet giúp doanh nghiệp và nhà phát triển tạo chain riêng.
Sei, Sui, Aptos: tận dụng công nghệ Move, phát triển chain tối ưu cho ứng dụng cụ thể.

Họ không cố sao chép Ethereum, mà định vị mình là lựa chọn thay thế có định hướng rõ ràng hơn. Trong khi đó, Ethereum vẫn đang loay hoay trong bài toán mở rộng, dù roadmap đã có các bước như proto-danksharding hay verkle trees.

4. Vậy Ethereum có còn tiềm năng đảo ngược thế cờ?

Câu trả lời là có – nhưng cần chiến lược và thời gian:

Ethereum vẫn giữ được:

Hệ sinh thái dev mạnh nhất trong Web3.
Lượng tài sản token hóa lớn nhất (ETH, stablecoin, tài sản RWA).
Sự tín nhiệm từ tổ chức tài chính và nhà phát triển DeFi cốt lõi.

Ethereum Foundation đang thúc đẩy:

Đơn giản hóa UX cho staking, ví không lưu ký.
Ứng dụng công nghệ zk-Rollups và danksharding để giảm tải phí.
Tích hợp AI vào lớp dữ liệu on-chain, mở ra hướng khai phá Web3 thông minh.

5. Góc nhìn đầu tư: Nhà đầu tư nên làm gì trước biến động này?

Không nên đánh giá thấp Ethereum chỉ vì mất thị phần – mà cần nhìn vào tổng giá trị, độ ổn định và sức bền của hạ tầng.
Theo dõi sát các giai đoạn nâng cấp trong roadmap, đặc biệt là EIP-4844 (proto-danksharding), vì nó có thể tạo ra “làn sóng Layer 2 thế hệ mới”.
Cân nhắc đầu tư vào ETH + các L2 có liên hệ trực tiếp như Arbitrum, StarkNet, zkSync như một danh mục cân bằng giữa rủi ro và tăng trưởng.

Ethereum không còn là “một mình một ngựa” như năm 2020. Nhưng nó vẫn là hệ điều hành trung tâm mà nhiều dự án khác xoay quanh. Giai đoạn thị phần chạm đáy có thể không phải là dấu chấm hết, mà là sự chuẩn bị cho một cuộc lội ngược dòng mạnh mẽ – nếu ETH dám đổi mới đủ sâu, đủ nhanh và đủ chiến lược.