ECB và PIK khuyến cáo về lạm phát và giá lương thực

Theo nghiên cứu mới của các nhà khoa học và Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB), sự nóng lên toàn cầu và các đợt nắng nóng dự kiến sẽ làm tăng giá lương thực và lạm phát trên toàn thế giới trong tương lai. Nghiên cứu, được đăng trên tạp chí Communications Earth and Environment ngày 22/3, nhấn mạnh tác động sẽ khác nhau nhưng sẽ xảy ra ở khắp mọi nơi, đặc biệt là tại các nước đang phát triển.

Phát biểu với báo giới, một trong những tác giả của báo cáo từ PIK, ông Maximilian Kotz cho biết: “Chúng tôi tìm thấy bằng chứng mạnh mẽ này cho thấy nhiệt độ cao hơn, đặc biệt là vào mùa Hè hoặc ở những nơi nóng bức, khiến giá cả tăng chủ yếu do lạm phát thực phẩm, cũng như lạm phát tổng thể”. Theo ông Kotz, tác động của sự nóng lên toàn cầu đến giá lương thực và lạm phát trong tương lai rõ nhất ở "các khu vực vốn đã nóng hơn", đặc biệt là các khu vực nghèo và đang phát triển trên thế giới.

Các nhà nghiên cứu của Viện Nghiên cứu tác động khí hậu Potsdam (PIK) và ECB đã dựa trên dữ liệu lịch sử về giá cả và thời tiết từ 121 quốc gia từ năm 1996 – 2021. Họ phát hiện rằng nhiệt độ tăng do biến đổi khí hậu được sẽ khiến chi phí lương thực trên toàn thế giới tăng từ 1,49 - 1,79 điểm phần trăm mỗi năm từ nay đến năm 2035. Tương tự, ảnh hưởng của sự nóng lên toàn cầu và nhiệt độ cực đoan trong tương lai đối với lạm phát chung sẽ là từ 0,76 - 0,91 điểm phần trăm trong trường hợp tốt nhất và xấu nhất.

Nghiên cứu cho thấy châu Phi và Nam Mỹ sẽ là những lục địa bị ảnh hưởng nặng nề nhất. Tuy nhiên, bán cầu Bắc sẽ không tránh khỏi mức giá cao hơn do khí hậu khắc nghiệt. Ông Kotz cho biết: “Ở Bắc bán cầu, tác động sẽ chủ yếu vào mùa Hè, trong khi ở những nơi khác, tác động sẽ lan rộng hơn trong suốt cả năm”.

Hiện tượng thời tiết El Nino, nhân tố khiến nhiều khu vực lớn ở châu Á khô hạn trong năm 2023, dự kiến tiếp diễn trong nửa đầu năm 2024. Hiện tượng này đe dọa nguồn cung gạo, lúa mỳ, dầu cọ và nhiều mặt hàng nông sản khác tại nhiều nước nhập khẩu và xuất khẩu nông sản hàng đầu thế giới.

Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu không thấy hiện tượng nóng lên toàn cầu có tác động đáng kể đến các chi phí khác của hộ gia đình, ngoại trừ giá điện. Theo ông Kotz, điều này khớp với các nghiên cứu khác chứng minh mức độ nhạy cảm đặc biệt của nông nghiệp trước các cú sốc khí hậu.
Trong những năm gần đây, giá lương thực cao đã khuyến khích nông dân trên thế giới tăng cường trồng ngũ cốc và hạt lấy dầu. Nhưng người tiêu dùng được dự đoán sẽ đối mặt với nguồn cung thắt chặt hơn trong năm 2024, trước hiện tượng thời tiết El Nino ngày càng khắc nghiệt và các quy định hạn chế xuất khẩu của các nước.

Các nhà giao dịch và giới chức nhiều nước dự đoán sản lượng gạo của châu Á trong nửa đầu năm 2024 sẽ giảm do điều kiện trồng trọt khô hạn. Nguồn cung gạo toàn cầu đã thắt chặt ngay từ năm 2023, sau khi El Nino ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất, khiến Ấn Độ, quốc gia xuất khẩu gạo lớn nhất thế giới, phải hạn chế xuất khẩu.

Nông dân ở Australia (Ô-xtrây-li-a), nước xuất khẩu lúa mỳ lớn thứ hai thế giới, có thể phải canh tác trong điều kiện đất đai khô cằn trong tháng 4/2024 sau khi tình trạng nắng nóng kéo dài nhiều tháng đã làm giảm sản lượng mùa màng năm 2023. Điều này có thể khiến các nước mua lúa mỳ như Trung Quốc và Indonesia (In-đô-nê-xi-a) tìm kiếm khối lượng lúa mỳ lớn hơn từ các nước xuất khẩu khác ở Bắc Mỹ, châu Âu và khu vực Biển Đen.

Về triển vọng tích cực của nguồn cung ngũ cốc, sản lượng lúa mỳ và đậu tương được dự đoán sẽ tăng trong năm 2024, dù tình hình thời tiết hay biến động tại Brazil (Bra-xin) đang phần nào phủ bóng lên triển vọng này.

Tại Argentina (Ác-hen-ti-na), lượng mưa nhiều ở các khu vực trung tâm nông nghiệp có thể thúc đẩy sản lượng đậu tương, ngô và lúa mỳ tại quốc gia xuất khẩu ngũ cốc thuộc top hàng đầu đầu thế giới này. Theo sàn giao dịch ngũ cốc Rosario của Argentina, 95% lượng ngô được trồng sớm và 75% lượng đậu tương đang trong điều kiện từ “rất tốt đến xuất sắc”, nhờ mưa kéo dài từ cuối tháng 10/2023 trên khắp khu vực Pampas của nước này.

Bên cạnh đó, Brazil được dự đoán sẽ có sản lượng nông nghiệp gần mức cao kỷ lục trong năm 2024, dù sản lượng ngô và đậu tương ước tính của nước này đã bị hạ xuống trong những tuần cuối năm 2023 do thời tiết khô.

Sản lượng dầu cọ toàn cầu cũng có thể giảm xuống trong năm 2024 do El Nino, giữa lúc nhu cầu sản xuất dầu diesel sinh học và dầu ăn làm từ dầu cọ được dự đoán sẽ tăng lên. Triển vọng này sẽ hỗ trợ giá dầu ăn vốn đã giảm hơn 10% trong năm 2023.

Trong khi đó, Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) từng cảnh báo chi phí vận tải biển tăng do tình hình căng thẳng hiện tại ở Biển Đỏ có thể cản trở nỗ lực chống lạm phát trên toàn cầu.