Chứng khoán Việt Nam được ví nhứ “cá lớn trong ao nhỏ” ở thị trường cận biên

Thị trường chứng khoán Việt Nam được ví như “cá lớn nằm trong ao nhỏ” khi quy mô vốn hóa và thanh khoản đều vượt trội hoàn toàn so với các thị trường cận biên còn lại. Đây là nhận định của các chuyên gia từ Công ty cổ phần Chứng khoán Phú Hưng (PHS) về tiến trình nâng hạng thị trường chứng khoán.

Theo PHS, tỷ trọng cổ phiếu Việt Nam hiện đang dẫn đầu trong các bộ chỉ số thị trường cận biên của các tổ chức xếp hạng FTSE và MSCI. Nâng hạng thị trường từ cận biên lên mới nổi được xem là "nút thắt" quan trọng nhất để thị trường chứng khoán Việt Nam có thể bước vào giai đoạn tăng trưởng bền vững, qua đó phát huy vai trò là kênh huy động vốn hiệu quả cho nền kinh tế.

Tuy nhiên, có sự khác biệt đáng kể về biến động chỉ số thị trường giữa việc nâng hạng lên thị trường mới nổi bởi FTSE và MSCI.

Cụ thể, với đánh giá nâng hạng của FTSE, các chỉ số thị trường thường sẽ không có nhiều biến động trong giai đoạn từ thời điểm thông báo đến lúc thị trường chính thức được nâng hạng.

Còn Kuwait cũng ghi nhận mức tỷ suất sinh lời 35% gần 3 năm sau khi MSCI thông báo nâng hạng. Một báo cáo của tạp chí CFA Institute Financial Analyst Journal cũng chỉ ra rằng, chỉ số MSCI đại diện cho các thị trường được nâng hạng sẽ ghi nhận mức tăng trung bình 23,2% từ ngày thông báo đến ngày có hiệu lực hoặc khi việc phân loại lại diễn ra.

Quy mô thị trường mới nổi của MSCI lớn hơn rất nhiều so với quy mô thị trường mới nổi của FTSE. Do đó, dòng vốn đổ vào do việc nâng hạng bởi MSCI cũng sẽ vượt trội.

Thị trường chứng khoán Việt Nam đã được thêm vào danh sách theo dõi nâng hạng lên thị trường mới nổi loại hai của FTSE từ tháng 9/2018. Theo đó, Việt Nam đã đáp ứng được 7 tiêu chí nâng hạng. Tuy nhiên, vẫn còn 2 tiêu chí chưa đáp ứng được là Chu kỳ thanh toán (DvP) và Thanh toán – Tỷ lệ giao dịch thất bại hiếm gặp.

Hệ thống giao dịch mới KRX vận hành là điều kiện cần để giải quyết tiêu chí nâng hạng của FTSE.

Hiện tại, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đã trình Bộ Tài chính để có các đề xuất sửa đổi, bổ sung một số văn bản, trước tiên là không yêu cầu ký quỹ 100% của các nhà đầu tư nước ngoài.

Cơ chế CCP được Tổng công ty Lưu ký và Bù trừ Chứng khoán Việt Nam (VSDC) quản lý sẽ giúp thay đổi tỷ lệ ký quỹ trước khi mua. Thay vì phải có đủ 100% tiền ký quỹ trước khi mua, nhà đầu tư chỉ cần ký quỹ theo yêu cầu của thành viên bù trừ (dự kiến từ 10 - 20%).

Cơ chế bù trừ, thanh toán giao dịch chứng khoán (CCP) dự kiến sẽ được triển khai sau khi hệ thống KRX được vận hành. Đây là điều kiện đủ để đáp ứng tiêu chí Chu kỳ thanh toán (DvP).

Điều này cũng có rủi ro sẽ phát sinh giao dịch thất bại trong một số trường hợp, qua đó có cơ sở để đánh giá tiêu chí “Thanh toán – Tỷ lệ giao dịch thất bại hiếm gặp”.

Tuy nhiên, theo quan điểm của PHS, lộ trình nâng hạng lên thị trường mới nổi loại hai của FTSE có thể sẽ không sớm như kỳ vọng trước đó.

Trong khi đó, kỳ đánh giá tháng 3 hàng năm – được gọi là kỳ đánh giá tạm thời thường sẽ đưa ra những nhận định về danh sách theo dõi nâng hạng đã được công bố trong báo cáo tháng 9 của năm liền trước đó.

Trong trường hợp thuận lợi nếu sớm đáp ứng được các tiêu chí nâng hạng, FTSE Russell sẽ đưa ra thông báo nâng hạng ngay trong kỳ đánh giá tháng 3 này và sẽ chính thức được nâng hạng vào kỳ tháng 9 cùng năm.